Ένας αιώνας συμπληρώνεται από την ημέρα που γεννήθηκε ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο πολιτικός που συζητήθηκε -και συζητείται ακόμη- όσο κανείς άλλος στην ιστορία της χώρας.
Aποτέλεσε ένα από τα πολιτικά πρόσωπα της χώρας που λατρεύτηκε αλλά και αμφισβητήθηκε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον Πρωθυπουργό στα χρόνια της Μεταπολίτευσης. Το όνομά του έγινε σχεδόν μύθος ενώ δεν έπαψε ποτέ να απασχολεί τον Τύπο, ακόμη και πολλά χρόνια μετά το θάνατό του. Σήμερα, 5 Φεβρουαρίου, συμπληρώνονται 100 χρόνια από την ημέρα που είδε για πρώτη φορά το φως ο Ανδρέας Παπανδρέου. Αυτή είναι η ζωή του.
Η βιογραφία
Ο Ανδρέας Γ. Παπανδρέου γεννήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 1919 στην Χίο. Ήταν γιος του τότε Γενικού Διοικητή Αιγαίου και μετέπειτα Πρωθυπουργού της χώρας, Γεωργίου Παπανδρέου, και της κόρης του Πολωνού αριστοκράτη και στρατιωτικού μηχανικού Ζίγκμουντ Μινέικο. Μεγάλωσε όμως στην Αθήνα και φοίτησε στο Κολέγιο Αθηνών, έχοντας συμμαθητές μεταξύ άλλων τους Πέτρο Σιφναίο, Πάρι Κωνσταντινίδη, Γεώργιο Σκιαδαρέση και Λεωνίδα Αδάμ.
Από τις ΗΠΑ θα επιστρέψει (μαζί με την οικογένειά του) στις 16 Ιανουαρίου του 1961 και θα ακολουθήσουν τα πρώτα του βήματα στην πολιτική. Εκλέχτηκε βουλευτής για πρώτη φορά το 1964 με την Ένωση Κέντρου, μετέχοντας στην κυβέρνηση με Πρωθυπουργό τον πατέρα του αρχικά ως Υπουργός Προεδρίας και μετέπειτα ως αναπληρωτής Υπουργός Συντονισμού.
Αρχίζει να κερδίζει δημοφιλία, ακόμη και την αγάπη της μεγάλης πλειοψηφίας των πρώην ΕΑΜιτών και ΕΛΑΣιτών, αλλά και του απλού κόσμου από τον χώρο της Αριστεράς. Μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου του 1967 συνελήφθη από τη χούντα και φυλακίστηκε αλλά τις αμέσως επόμενες ημέρες υπήρξε παρέμβαση του ίδιου του Προέδρου των ΗΠΑ Lyndon Johnson.
Αποφυλακίστηκε εν τέλει μετά τη χορήγηση μερικής αμνηστίας τον Δεκέμβριο του ίδιο έτους χάρη στην αμερικανική παρέμβαση αλλά και έντονες πιέσεις από ξένους πολιτικούς ηγέτες. Ένα μήνα αργότερα, θα φύγει για τη Στοκχόλμη όπου και θα ιδρύσει το Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα (ΠΑΚ) και γύρω από το οποίο θα συσπειρωθούν πολλά από τα μετέπειτα στελέχη του ΠΑΣΟΚ.
Η γέννηση του ΠΑΣΟΚ
Παρότι ο Ανδρέας Παπανδρέου αντιμετώπισε με μεγάλη δυσπιστία τη Μεταπολίτευση της 24ης Ιουλίου 1974, επιστρέφει στην Ελλάδα και δραστηριοποιείται πολιτικά. Ήταν 3 Σεπτεμβρίου του 1974 όταν σε μία αίθουσα του ξενοδοχείου Kινγκ Πάλας θα ανακοινώσει την ίδρυση του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος με τη γνωστή “Διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη”, όπως ο ίδιος την αποκαλούσε.
Σύμφωνα με την τελευταία, σκοπός της δράσης του κινήματος είναι να επέλθουν στη χώρα εθνική ανεξαρτησία, λαϊκή κυριαρχία, κοινωνική απελευθέρωση και δημοκρατικές διαδικασίες. Η επιμέλεια της διακήρυξης είχε ανατεθεί στους Ιωάννη Ζαφειρόπουλο, Μανώλη Παπαθωμόπουλο, Δαμιανό Βασιλειάδη και Κώστα Σημίτη, όλοι τους πρώην μέλη του ΠΑΚ.
Το ΠΑΣΟΚ συμμετείχε για πρώτη φορά στις εθνικές εκλογές του 1974, λαμβάνοντας ποσοστό 13,5% (ανάδειξη 15 βουλευτών) ενώ στις βουλευτικές εκλογές του 1977 το ποσοστό του διπλασιάστηκε, κάτι που μεταφράστηκε σε 92 βουλευτές και τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Το 1981 θα αποτελέσει τη χρονιά όπου το ΠΑΣΟΚ θα κερδίσει τις εκλογές με ποσοστό 48,1%, με τον Ανδρέα Παπανδρέου να γίνεται για πρώτη φορά Πρωθυπουργός. Η προεκλογική του εκστρατεία στηρίχθηκε πάνω στο σύνθημα της αλλαγής (“Εδώ και τώρα αλλαγή”), με τον ίδιο να καλλιεργεί ένα ιδιαίτερο κοινωνικό προφίλ και να έρχεται σε άμεση επαφή με τα λαϊκά στρώματα. Πλέον όλοι, φίλοι και εχθροί, τον αποκαλούν με το μικρό του.
Ακολουθούν οι βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου του 1985 τις οποίες το ΠΑΣΟΚ θα κερδίσει εκ νέου με ποσοστό 45%. Το 1989, κυρίως λόγω του σκανδάλου Κοσκωτά, το ΠΑΣΟΚ θα ηττηθεί στις εκλογές. Λίγους μήνες μετά, υπό κυβέρνηση Τζαννετάκη, η Βουλή θα παραπέμψει τον Παπανδρέου και άλλα στελέχη των κυβερνήσεών του (Μένιο Κουτσόγιωργα, Δημήτρη Τσοβόλα κ.α.) σε Ειδικό Δικαστήριο με κατηγορίες περί εμπλοκής στο σκάνδαλο Κοσκωτά, αλλά και για υποκλοπές τηλεφωνικών συνδιαλέξεων από την Ε.Υ.Π. (τότε Κ.Υ.Π.).
Τον Ιανουάριο του 1992, το Ειδικό Δικαστήριο θα κρίνει αθώο τον Ανδρέα Παπανδρέου και στις βουλευτικές εκλογές του 1993 το ΠΑΣΟΚ θα επανέλθει στην εξουσία με ποσοστό 47%. Μέχρι όμως τον Οκτώβριο του 1995, στο κίνημα θα υπάρξουν εσωκομματικές τριβές και εντάσεις. Το ίδιο διάστημα, ο Ανδρέας Παπανδρέου θα εισαχθεί στο Ωνάσειο, μετά από νέα, σοβαρή κρίση στην υγεία του.
Άγνωστες πτυχές του Ανδρέα Παπανδρέου
- Κάπνιζε τα βαριά τσιγάρα Philip Morris, από την εποχή που ήταν ακόμη στις Ηνωμένες Πολιτείες.
- Έπινε συνήθως ουίσκι με μία κουταλιά μέλι αλλά και ούζο.
- Ήταν γκατζετάκιας, πολύ πριν αυτό γίνει cool και συνέλεγε κάθε είδους ηλεκτρονικές συσκευές. Ήταν επίσης λάτρης της φωτογραφίας και αγαπημένη του φωτογραφική μηχανή ήταν μία Leica.
- Παρακολουθούσε σχεδόν πάντοτε τις ειδήσεις από την ΕΡΤ και του άρεσε να βλέπει βιντεοταινίες που προμηθευόταν από το κατάστημα ηλεκτρονικών του Ησαϊάδη στη Σταδίου.
- Τα αστυνομικά μυθιστορήματα ήταν τα αγαπημένα του αναγνώσματα.
Οι γυναίκες της ζωής του
Ένα από τα πολλά σπουδαία κεφάλαια της ζωής του Ανδρέα Παπανδρέου σχετίζεται ασφαλώς και με το ωραίο φύλο. Ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ παντρεύτηκε τρεις φορές και συνδέθηκε με δεκάδες ερωτικά μίνι σκάνδαλα. Παράλληλα, είναι ο μοναδικός μέχρι στιγμής Έλληνας Πρωθυπουργός που απασχολούσε για χρόνια τα “κίτρινα” έντυπα με τη ζωή του.
Το πάθος του για τις γυναίκες ήταν τέτοιο, που όπως είχε αποκαλυφθεί αργότερα, τον είχε οδηγήσει ακόμη και στο κρεβάτι του ψυχίατρου, αναζητώντας απαντήσεις για “αυτή του την αδυναμία στο γυναικείο φύλο“. Παντρεύτηκε για πρώτη φορά το 1941, την ψυχίατρο Χριστίνα Ρασσιά, με την οποία έμειναν μαζί για 10 χρόνια, χωρίς ωστόσο να αποκτήσουν παιδιά. Η Ρασσιά μάλιστα έχει γράψει (και αυτή) βιβλίο για την κοινή ζωή τους, στο οποίο γίνεται αναφορά για τη φήμη του Δον Ζουάν που αποκτούσε στην Ελλάδα ο πρώην σύζυγός της.
Σχεδόν αμέσως μετά το χωρισμό του με την Χριστίνα Ρασσιά, ακολουθεί ο γάμος του με την Ελληνοαμερικανίδα ακτιβίστρια Μαργαρίτα Παπανδρέου-Τσαντ, με την οποία θα παραμείνει παντρεμένος μέχρι το 1989 και θα αποκτήσουν μαζί 4 παιδιά, τους Γιώργο, Σοφία, Νίκο και Αντρίκο.
Ο γάμος τους πέρασε πολλές κρίσεις καθώς ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε πολλές εξωσυζυγικές σχέσεις (μεταξύ αυτών και με τη Σουηδέζα ηθοποιό Ragna Nyblom, με την οποία απέκτησε και μία κόρη εκτός γάμου, συνεχίζοντας ωστόσο να είναι παντρεμένος με τη Μαργαρίτα).
Τελευταίο κεφάλαιο στους γάμους του, αυτό με τη Δήμητρα Λιάνη. Η ερωτική του σχέση με την πρώην αεροσυνοδό της Ολυμπιακής (και κατά 36 χρόνια νεότερή του) ξεκινά, σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής, τον Απρίλιο του 1986, όταν ο τότε Πρωθυπουργός θα ταξιδέψει στο Πεκίνο. Η σχέση τους όμως θα γίνει γνωστή όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου νοσηλευόταν στο νοσοκομείο Χέρφιλντ του Λονδίνου (για εγχείρηση καρδιάς), όπου η Λιάνη τον φρόντιζε. Άλλωστε, η επιστροφή από το Χέρσφιλντ, στις 22 Οκτωβρίου του 1988 και το περίφημο νεύμα στη σκάλα του αεροσκάφους θα μείνουν στην ιστορία. Ήταν ουσιαστικά η επισημοποίηση στο επόμενο, προσωπικό κεφάλαιο στη ζωή του.
Με τη Δήμητρα Λιάνη θα ανέβουν τα σκαλιά της εκκλησίας στις 13 Ιουλίου του 1989. Όταν το ΠΑΣΟΚ επανήλθε στην εξουσία, η Λιάνη (που είχε αναλάβει τη διεύθυνση του ιδιαίτερου γραφείου του Παπανδρέου) θα γίνει στόχος δημοσιευμάτων, με δημοσίευση φωτογραφιών από την ιδιωτική της ζωή αλλά και κατηγοριών για εκμετάλλευση του βαριά άρρωστου Ανδρέα.
Το τέλος
Από τον Νοέμβριο του 1995, η υγεία του Ανδρέα Παπανδρέου είχε επιβαρυνθεί σημαντικά. Το ίδιο διάστημα του ασκούνται πιέσεις για να υπογράψει την παραίτησή του από την πρωθυπουργία, κάτι που συνέβη τις πρώτες εβδομάδες του 1996, παρότι, όπως ο ίδιος είχε πει τότε “τα προβλήματα της χώρας δεν μπορούν να περιμένουν“. Ήταν η ίδια περίοδος που θα αποσυρθεί οριστικά από την πολιτική. Ήταν 23 Ιουνίου του 1996 όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου θα αφήσει την τελευταία του πνοή μετά από οξύ ισχαιμικό επεισόδιο στο σπίτι του, στην Εκάλη.
Η κηδεία του θα γίνει 3 μέρες αργότερα στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών με τιμές αρχηγού κράτους, προκαλώντας κύμα συγκίνησης και συγκεντρώνοντας πλήθος κόσμου, ανάμεσά τους και ηγέτες και σπουδαίες προσωπικότητες από όλο τον κόσμο.
Η εικόνα που μπορεί να έχει σήμερα κάποιος, ειδικά νεότερος, για τον ηγέτη και ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ ίσως είναι στρεβλή. Δεν επρόκειτο απλά για έναν Πρωθυπουργό που “μοίραζε χρήμα” αλλά για τον άνθρωπο που όντως έφερε την περιβόητη “Αλλαγή” στα πολιτικά δρώμενα της χώρας. Και που ασφαλώς ο μύθος του εκτεινόταν πολύ πιο μακριά από τον κόσμο της πολιτικής.
πηγή: Αδαμάντιος Άττενμπεργκ / esquire.com.gr
