Το Ξηροτάγαρο ήταν συνοικία που εκτεινόταν παραλιακά από το Δέλτα του Φαλήρου στο τέρμα της σημερινής Λεωφόρου Συγγρού και έφτανε μέχρι το Φλοίσβο περίπου. Στο Ξηροτάγαρο λειτούργησε το πρώτο αεροδρόμιο και ο πρώτος ζωολογικός κήπος της Αθήνας. Η ονομασία προέκυψε στα τέλη του 19ου αιώνα από το όνομα του ιδιοκτήτη εκτάσεων και κτιρίων της περιοχής τον Χρ. Ξηροτάγαρο που ήταν κτηματίας μεγάλων εκτάσεων από την παραλία μέχρι το Βουρλοπόταμο.
Ο Ξηροτάγαρος είχε ανοίξει στην περιοχή αρχικά χάνι για τους εκδρομείς από την Αθήνα στην περιοχή που τότε ήταν αρκετά μακριά από την πόλη και απαιτούσε ημερήσια εκδρομή και μετά διατηρούσε λουτρικές εγκαταστάσεις. Το χάνι του Ξηροτάγαρου ήταν διάσημο για τους μεζέδες, το τυρί και τα θαλασσινά που πρόσφερε στους πελάτες του. Οι καλοφαγάδες Αθηναίοι που είχαν τη δυνατότητα να το επισκέπτονται, το προτιμούσαν και έλεγαν τα καλύτερα λόγια για την ποιότητα των εδεσμάτων που έτρωγαν εκεί. Όλοι οι πολιτικοί, ακόμα και ο βασιλιάς Γεώργιος Α, συνήθιζαν να τιμούν με την παρουσία τους το χάνι του Χρ. Ξηροτάγαρου.
Στην περιοχή υπάρχει το μεσαιωνικό εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου και ίχνη του αρχαίου φαληρικού λιμένος των Αθηναίων. Στο σημείο που σήμερα βρίσκεται ο Ναυτικός Όμιλος Αμφιθέας υπήρχε ένα φυσικό λιμάνι που οι ανασκαφές έδειξαν ότι το χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Αθηναίοι για επτά αιώνες ως λιμάνι τους.
Ιστορία – Μυθολογία:
Από εκεί λεγόταν ότι ξεκίνησε ο Θησέας με καράβια του για να πάει στην Κρήτη και να σκοτώσει το Μινώταυρο.
Επίσης από εκεί έφυγε και ο Φάληρος για να πάει να βρει τον Ιάσωνα στην αρχαία Ιωλκό στη Μαγνησία έξω από το σημερινό Βόλο, και να ξεκινήσουν οι Αργοναύτες να πάνε να φέρουν το Χρυσόμαλλο Δέρας.
Τέλος από εκεί ξεκίνησε και ο Μενεσθέας με τους Αθηναίους και τα καράβια τους για να ενωθούν με το στόλο των Ελλήνων που πήγαιναν να κυριεύσουν την Τροία.
Από το λιμάνι του Φαλήρου έφτασε στην Αθήνα και ο απόστολος Παύλος για να διδάξει τη νέα θρησκεία του Χριστιανισμού.
Σύγχρονη εποχή:
Στις αρχές του 20ου αιώνα γύρω στο 1900 στην περιοχή Ξηροτάγαρου υπήρχε το Μαράσλειο Ενυδρείο και ο πρώτος Ζωολογικός κήπος της Αθήνας. Εκεί μικροί και μεγαλύτεροι έβλεπαν για πρώτη φορά διάφορα εξωτικά και άγρια ζώα όπως ελέφαντες, καμηλοπαρδάλεις, αρκούδες κ.α.
Στα 1900 περίπου, στην θαλάσσια περιοχή του Φαλήρου στο Ξηροτάγαρο δημιουργήθηκε και ο πρώτος χώρος αερομεταφορών της Αθήνας με υδροπλάνα και χρησιμοποιήθηκε για στρατιωτικούς σκοπούς αρχικά και αργότερα και για μεταφορά επιβατικού κοινού.
Επίσης δημιουργήθηκε Ναυτική βάση και ναυτικές αποθήκες για αυτό και το αποκαλούσαν Ναυτικό Αεροδρόμιο με εγκαταστάσεις για προσθαλάσσωση στρατιωτικών υδροπλάνων.
Πέρα απ’ τους χώρους προσθαλάσσωσης η Ναυτική βάση διέθετε και τα υπόστεγα για τις επισκευές των υδροπλάνων.
Χρησιμοποιήθηκε από τον στρατό κυρίως λόγω των πολέμων της δεκαετίας του 1910 και του πρώτου παγκοσμίου πολέμου.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1920 στο χώρο του αεροδρομίου λειτούργησε και το πρώτο εργοστάσιο κατασκευής αεροσκαφών το Κ.Ε.Α. Κρατικό Εργοστάσιο Αεροσκαφώντο οποίο αρχικά ονομαζόταν Ε.Α.Φ. Εργοστάσιο Αεροσκαφών Φαλήρου.
Από το Κ.Ε.Α. κατασκευάστηκαν αεροσκάφη για τον Ελληνικό Στρατό και το Πολεμικό Ναυτικό που δημιούργησε το Ναυτικό Αεροπορικό Σώμα (Ν.Α.Σ.) το τμήμα του με τα υδροπλάνα το οποίο είχε δημιουργηθεί από το 1914.
Στην κατοχή χρησιμοποιήθηκε από τους Γερμανούς για την υποστήριξη της αεροπορίας τους και βομβαρδίστηκε από τους συμμάχους.
Η πρώτη χρήση για μεταφορά επιβατικού κοινού.
Την περίοδο του Μεσοπολέμου και έως το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το Ναυτικό Αεροδρόμιο χρησιμοποιήθηκε από υδροπλάνα για προσθαλάσσωση και μεταφορά επιβατικού κοινού και τακτικά δρομολόγια.
Τα δρομολόγια ανέλαβε μια Ιταλική εταιρία, η Aeroespresso Italiana και μετέφερε επιβάτες σε Κωνσταντινούπολη, Πρίντεζι, Πάτρα, Μυτιλήνη, Ρόδος, Σύρος
Στην περιοχή του Ξηροτάγαρου αρκετοί πλούσιοι Αθηναίοι έχτισαν πολυτελή αρχοντικά που τα χρησιμοποιούσαν σαν εξοχικά στις διακοπές τους.
Επίσης χτίστηκαν πολλά και πολυτελή ξενοδοχεία και κέντρα διασκέδασης, δημιουργώντας στο Φάληρο τον κύριο τουριστικό προορισμό των εύπορων Αθηναίων την περίοδο του Μεσοπολέμου αλλά και τα πρώτα χρόνια μετά την κατοχή.
Πολλά από τα κτίρια σώζονταν παραμελημένα έως τη δεκαετία του ’60.
Σήμερα στο παλαιό λιμάνι του Φαλήρου βρίσκονται τα ιστορικά πλοία Θωρηκτό Αβέρωφ και Αντιτορπιλικό Βέλος και είναι επισκέψιμα για το κοινό.
Επιμέλεια: Μαρία Δάφνου, Δημοτική Παιδική Βιβλιοθήκη Π. Φαλήρου
πηγή: poseidon-athenshalfmarathon.com
