Το λεξικό του Μεσανατολικού. Οι όροι που συχνά ακούμε στην τηλεόραση και διαβάζουμε στις εφημερίδες και τα site. Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για το τι έχει προηγηθεί στην Μέση Ανατολή και τι συμβαίνει αυτήν την εποχή. Ο σύντομος «οδηγός», για την κρίση που αφήνει πίσω της νεκρούς και τραυματίες.
Κράτος Ισραήλ: Το Κράτος του Ισραήλ είναι ένα μικρό κράτος της Μέσης Ανατολής, με έκταση 20.770 τετρ. χλμ. και πληθυσμό 9.756.300 κατοίκους, σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για το 2023. Ιδρύθηκε το 1948, με σκοπό να μετατραπεί σε εθνική εστία όσων απανταχού Εβραίων επιθυμούν να πολιτογραφηθούν πολίτες του από όπου και αν προέρχονται. Ωστόσο το σύγχρονο κράτος του Ισραήλ διεκδικεί ιστορική συνέχεια με τα αρχαία βιβλικά κράτη του Ισραήλ και της Ιουδαίας, τα οποία έχουν κεντρική θέση στην ιουδαϊκή θρησκεία. Η πλειονότητα των κατοίκων του κράτους είναι Εβραίοι (74,8%), ενώ η μεγαλύτερη μειονότητα είναι Άραβες (20,9%), εκ των οποίων 84% είναι Μουσουλμάνοι, 8% είναι Χριστιανοί διαφόρων δογμάτων και 8% είναι Δρούζοι, που κατοικούν κυρίως στο βορειοανατολικό Ισραήλ, κυρίως στα Υψίπεδα του Γκολάν, κοντά στα σύνορα με τη Συρία.
Κράτος Παλαιστίνης: Το Κράτος της Παλαιστίνης είναι ένα μερικώς αναγνωρισμένο κράτος στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, το οποίο διεκδικεί δύο αποκομμένα εδάφη του Ισραήλ, αυτά της Λωρίδας της Γάζας και την Δυτικής Όχθης. Στην πράξη, κατέχει την Λωρίδα της Γάζας έλεγχο στην οποία ασκεί η ακραία Ισλαμιστική οργάνωση Χαμάς, καθώς και τμήματα της Δυτικής Όχθης τα οποία διοικεί η Παλαιστινιακή Αρχή. Συνορεύει με την Αίγυπτο στα νότια, με το κράτος του Ισραήλ σχεδόν εξ ολοκλήρου και την Ιορδανία στα ανατολικά. Από τις αρχές του 20ου αιώνα, η περιοχή αποτελεί πεδίο εθνικών διεκδικήσεων και συγκρούσεων μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων.
Λωρίδα Γάζας: Η Λωρίδα της Γάζας είναι μία παράλια χερσαία λωρίδα στο νοτιοανατολικό άκρο της Μεσογείου, μεταξύ της Αιγύπτου και του Ισραήλ που δημιουργήθηκε το 1948, με βάση τη γραμμή εκεχειρίας του Πρώτου Αραβοϊσραηλινού πολέμου. Πρόκειται για μια χερσαία λωρίδα που εκτείνεται βόρεια των ανατολικών συνόρων της Αιγύπτου μήκους 41 χιλιομέτρων και πλάτους μεταξύ 6 και 12 χιλιομέτρων, με συνολική έκταση 360 τ.χλμ. στην οποία και κατοικούν περίπου 2,1 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι, καθιστώντας τη μία από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές του κόσμου. Η Λωρίδα πήρε το όνομά της από την κυριότερη πόλη της περιοχής, τη Γάζα. Άλλες σημαντικές πόλεις είναι η Ράφα και η Χαν Γιουνίς. Τη Διοίκηση της Λωρίδας αυτής μέχρι το 1967 ασκούσε η Αίγυπτος. Μετά όμως τον πόλεμο των έξι ημερών πέρασε στη κατοχή και τον έλεγχο του Ισραήλ. Επί Πρωθυπουργίας του Ισραήλ Αριέλ Σαρόν το 2005 αποσύρθηκαν από την περιοχή ο ισραηλινός στρατός παίρνοντας όμως μαζί του και εκατοντάδες Εβραίους εποίκους που είχαν εν τω μεταξύ προλάβει και μετοικήσει εκεί. Παρά όμως την απαγκίστρωση και αποχώρηση αυτή των ισραηλινών, το Ισραήλ δεν έπαψε να ελέγχει όλα τα σύνορα της Λωρίδας περιμετρικά (από ξηρά, θάλασσα και αέρα), πλην του Νότου που μετά από επίμονες διεθνείς πιέσεις παραχώρησε τελικά στην Αίγυπτο. Η Λωρίδα της Γάζας κυβερνάται από τη Χαμάς, μια μαχητική, φονταμενταλιστική ισλαμική οργάνωση.
Δυτική Όχθη: Η Δυτική Όχθη, είναι γεωγραφική ζώνη του Κράτους της Παλαιστίνης, το οποίο τελεί υπό ισραηλινή κατοχή. Ο όρος εκπορεύεται από τη γεωγραφική θέση στη δυτική όχθη του Ιορδάνη ποταμού. Η περιοχή βρίσκεται βόρεια της Νεκρής Θάλασσας και συμπεριλαμβάνει τις πόλεις Τζενίν και Ναμπλούς. Αποτελεί πεδίο ωμής βίας και συγκρούσεων με επιθέσεις και συγκρούσεις μαινόμενες συνεχώς. Το 2003 και 2004 η αυξανόμενη βία στη Δυτική Όχθη άφησε πίσω της νεκρούς και τραυματίες και κατεστραμμένες περιουσίες πολιτών. Τα γεγονότα αυτής της εποχής στην περιοχή, είναι τα δραματικότερα εδώ και 50 χρόνια.
Υψίπεδα Γκολάν: Τα Υψώματα ή Υψίπεδα του Γκολάν, είναι περιοχή της Μέσης Ανατολής. Γεωγραφικώς, το Γκολάν είναι ένα βασαλτικό οροπέδιο που ορίζεται από τον ποταμό Γιαρμούκ στα νότια, τη Θάλασσα της Γαλιλαίας και την κοιλάδα Χούλα στα δυτικά, το όρος Ερμών στα βόρεια και το Ουάντι Ρακάντ στα ανατολικά. Τα δύο τρίτα του Γκολάν κατέχονται από το Ισραήλ (προσαρτήθηκαν στις 14 Δεκεμβρίου 1981, αναγνωρίζονται μόνο από τις ΗΠΑ), ενώ το ανατολικό τμήμα από τη Συρία, της οποίας αποτελούσε έδαφος μέχρι τον Πόλεμο των Έξι ημερών (1967).
Πόλεμος των Έξι Ημερών: Ο Πόλεμος των Έξι Ημερών, γνωστός και ως Αραβοϊσραηλινός Πόλεμος του 1967 ή Τρίτος Αραβοϊσραηλινός Πόλεμος, ξέσπασε μεταξύ του Ισραήλ και των Αράβων γειτόνων του, την Αίγυπτο, την Ιορδανία και τη Συρία. Το Ιράκ, η Σαουδική Αραβία, το Κουβέιτ και η Αλγερία συνεισέφεραν με άντρες και οπλισμό στις αραβικές δυνάμεις. Τον Μάιο του 1967 η Αίγυπτος εκδίωξε τις δυνάμεις του Ο.Η.Ε. (UNEF) από τη χερσόνησο του Σινά, οι οποίες στάθμευαν εκεί από το 1957 (ως συνέπεια της εισβολής του Ισραήλ στο Σινά το 1956) για να παρέχουν μία ειρηνευτική νεκρή ζώνη. Μετά τις απειλές του Ισραήλ εναντίον της συμμάχου της Συρίας, η Αίγυπτος συγκέντρωσε 1000 τεθωρακισμένα και 100.000 στρατιώτες στα σύνορα, έκλεισε τα στενά του Τιράν σε όλα τα πλοία που έφεραν ισραηλινή σημαία ή μετέφεραν υλικά στρατηγικής σημασίας και έκανε πρόσκληση για ενωμένη αραβική απάντηση στο Ισραήλ. Στις 5 Ιουνίου 1967 το Ισραήλ εξαπέλυσε αιφνιδιαστική επίθεση εναντίον των αεροπορικών δυνάμεων της Αιγύπτου, φοβούμενο, όπως υποστήριξε, άμεση εισβολή από την Αίγυπτο. Η υπεροχή στον αέρα (κατέστρεψε τα περισσότερα αιγυπτιακά αεροσκάφη) υπήρξε το καθοριστικό ισραηλινό όπλο. Σε απάντηση η Ιορδανία επιτέθηκε στη δυτική Ιερουσαλήμ και τη Νετάνια, αλλά η ισραηλινή απάντηση ήταν άμεση. Στο τέλος του πολέμου το Ισραήλ είχε κερδίσει τον έλεγχο της ανατολικής Ιερουσαλήμ, της Λωρίδας της Γάζας, της Δυτικής Όχθης, των υψιπέδων του Γκολάν και της χερσονήσου του Σινά.
Χεζμπολάχ: Η Χεζμπολάχ ή Χεζμπολά: («Κόμμα του Θεού») αποτελεί Σιϊτική στρατιωτική και πολιτική οργάνωση με βάση το Λίβανο. Συμμετέχει στην κυβέρνηση και στο κοινοβούλιο της χώρας. Η ένοπλη πτέρυγα της οργάνωσης θεωρείται κίνημα αντίστασης στον αραβικό κόσμο, ενώ οι ΗΠΑ, η Ολλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Αυστραλία, ο Καναδάς, το Ισραήλ και άλλες χώρες, την κατατάσσουν ως τρομοκρατική οργάνωση. Στηρίζεται οικονομικά από το Ιράν, ενώ πολιτική στήριξη παρέχει και η Συρία. Οι ένοπλες μονάδες της οργανώθηκαν και εκπαιδεύτηκαν από τμήμα του ιρανικού στρατού των «Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης». Η Χεζμπολάχ σχηματίστηκε με αφορμή την ισραηλινή επέμβαση στο Λίβανο το 1982, ενώ η επίσημη ίδρυσή της ως πολιτική οργάνωση έγινε το 1985. Οι Μουτζαχεντίν μαχητές της Χεζμπολάχ πολέμησαν εναντίον σερβικών δυνάμεων κατά τη διάρκεια του πολέμου της Βοσνίας.
Χαμάς: Η Χαμάς (Ισλαμικό Κίνημα Αντίστασης) είναι μία παλαιστινιακή Σουνιτική παραστρατιωτική οργάνωση και πολιτικό κόμμα που κατέχει σήμερα την πλειοψηφία των εδρών του εκλεγμένου νομοθετικού συμβουλίου στην Παλαιστινιακή Εθνική Αρχή και κατέχει και τον πλήρη έλεγχο της Λωρίδας της Γάζας. Πολλά κράτη αναγνωρίζουν τη Χαμάς ως μια τρομοκρατική οργάνωση, ενώ οι διεθνείς οργανισμοί την κατηγορούν για πολλαπλά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Σουνίτες: Οι Σουνίτες αποτελούν τον ένα από τους δύο κύριους κλάδους του Ισλάμ. Δίνουν έμφαση στην σούνα (παράδοση) του προφήτη Μωάμεθ. Ορισμένες φορές οι σουνίτες μουσουλμάνοι αναφέρονται ως «ορθόδοξοι». Πάντως είναι το πολυπληθέστερο από τα δύο κύρια ισλαμικά δόγματα. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Σουνιτών είναι η επιμονή στην πιστή τήρηση των γραφών του Κορανίου, που θεωρείται θεμέλιο του Ισλάμ, και της ισλαμικής παράδοσης, απ’ όπου προέρχεται και η ονομασία τους. Οι Σουνίτες θεωρούν ότι παραμένουν πιστοί στην παράδοση (σούνα), η οποία κατ’ αυτούς αποτελείται από τις έξι Χαντίθ (Αναφορές) που συντάχθηκαν τον 3ο αιώνα μετά τον Μωάμεθ. Σήμερα, οι Σουνίτες αποτελούν πάνω από το 70% του παγκόσμιου μουσουλμανικού πληθυσμού, ενώ οι Σιίτες αποτελούν λίγο παραπάνω από το 20% του συνολικού Μουσουλμανικού πληθυσμού.
Σιίτες: Ο Σιισμός είναι ο δεύτερος κλάδος του Ισλάμ. Ο όρος «Σιίτες» αρχικά σημαίνει έναν ή δύο οπαδούς ή ακόμη και μια ομάδα οπαδών, με την έννοια ότι οι οπαδοί ενός δεδομένου ατόμου είναι εκείνοι που βοηθούν αυτό το άτομο ή τους σκοπούς του. Οι Σιίτες, θεωρούν τον Αλί, τον γαμπρό του Προφήτη Μωάμεθ, ως διάδοχό του στην ηγεσία της μουσουλμανικής κοινότητας.
Ιντιφάντα: Ιντιφάντα, είναι μια αραβική λέξη που σημαίνει κυριολεκτικά «τίναγμα», αν και ευρέως έχει μεταφραστεί στα αγγλικά ως «εξέγερση», «αντίσταση». Χρησιμοποιείται για να δηλώσει την αντίσταση του απλού μουσουλμάνου. Έχει χρησιμοποιηθεί σε πολλά γεγονότα, εξεγέρσεων, κυρίως των Παλαιστίνιων Μουσουλμάνων.
Σιδερένιος Θόλος: Ο Σιδερένιος Θόλος (Iron Dome) είναι το σύστημα αεράμυνας του Ισραήλ, σε όλες τις πόλεις, που μπορεί να αντιμετωπίσει πυραύλους μικρού βεληνεκούς, αναχαιτίζοντάς τους στον αέρα. Σύμφωνα με το υπουργείο Άμυνας του Ισραήλ, είναι ικανό να αντιμετωπίσει με επιτυχία πολλές ρουκέτες ταυτόχρονα.
Γκόλντα Μέιρ: Η Γκόλντα Μέιρ γεννήθηκε στην Ουκρανία. Ήταν πολιτικός, η τέταρτη πρωθυπουργός του Ισραήλ. Μία εκ των ιδρυτών του κράτους του Ισραήλ. Διατέλεσε υπουργός Εργασίας, υπουργός Εξωτερικών, και έπειτα έγινε πρωθυπουργός του Ισραήλ, από τις 17 Μαρτίου 1969 έως τις 3 Ιουνίου 1974. Είναι η πρώτη (και μέχρι σήμερα η μόνη) γυναίκα πρωθυπουργός του Ισραήλ, και ήταν η τρίτη γυναίκα πρωθυπουργός στον κόσμο. Σημαντικά γεγονότα που σημάδεψαν την περίοδο της διακυβέρνησής της ήταν η σφαγή του Μονάχου το 1972 και ο πόλεμος του Γιομ Κιππούρ το 1973. Πέθανε από Λευκαιμία.
Γιασέρ Αραφάτ: Ο πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής και ηγέτης της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, Γιάσερ Αραφάτ σπούδασε πολιτικός μηχανικός στο πανεπιστήμιο του Καΐρου. Το 1959 ο Αραφάτ ίδρυσε το κίνημα Φατάχ που σημαίνει «Κίνημα Απελευθέρωσης της Παλαιστίνης» και το 1968 εξελέγη πρόεδρος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Φατάχ. Από το 1968 διετέλεσε πρόεδρος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (Palestine Liberation Organisation, PLO), ενώ από το 1973 Πρόεδρος της Κεντρικής Επιτροπής της PLO. Το Νοέμβριο του 1988 το Εθνικό Παλαιστινιακό Συμβούλιο προέβη στην ανακήρυξη ανεξάρτητου Παλαιστινιακού κράτους, στο Αλγέρι, ενώ στις 12 Δεκεμβρίου 1988 ο Αραφάτ αναγνώρισε το δικαίωμα ύπαρξης του Ισραήλ και αποκήρυξε την τρομοκρατία. Στις 2 Απριλίου 1989 ορίστηκε Πρόεδρος του ανεξάρτητου Παλαιστινιακού κράτους έπειτα από ομόφωνη απόφαση του Κεντρικού Συμβουλίου της PLO στην Τύνιδα. Στις 13 Σεπτεμβρίου 1993 υπεγράφη στο Λευκό Οίκο, ειρηνευτική συμφωνία με το Ισραήλ, που προέβλεπε την αυτοδιοίκηση στη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας, ενώ είχε προηγηθεί συμφωνία αμοιβαίας αναγνώρισης Ισραήλ – PLO. Ο ίδιος ήταν παρών στο Λευκό Οίκο. Δεδομένου ότι είχαν επαναληφθεί οι επαφές ΗΠΑ- PLO, δεν υπέγραψε το κείμενο της συμφωνίας, αλλά αντάλλαξε χειραψία με την ισραηλινή αντιπροσωπεία. Στις 12 Οκτωβρίου 1993 το Κεντρικό Συμβούλιο της PLO ενέκρινε τη συμφωνία ειρήνης με το Ισραήλ και τον διόρισε επικεφαλής της πρώτης κυβέρνησης στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη. Στις 29 Οκτωβρίου 2004 ο Αραφάτ διακομίστηκε με ελικόπτερο από το αρχηγείο του στη Ραμάλα στην Ιορδανία και από εκεί με αεροπλάνο στο Παρίσι, προκειμένου να νοσηλευθεί σε στρατιωτικό νοσοκομείο, ειδικευμένο σε παθήσεις του αίματος. Πέθανε στις 11 Νοεμβρίου 2004, στο νοσοκομείο Περσί όπου νοσηλευόταν.
πηγή: dnews.gr
