Η επιστήμη απάντησε: Έτσι φτιάχτηκαν οι Πυραμίδες

Ένα θέμα γύρω από το οποίο έχουν δημιουργηθεί αμέτρητες θεωρίες συνωμοσίας έχει την επιστημονική του απάντηση

Τον Ιούλιο του 2020, ένας από τους πιο πλούσιους ανθρώπους στον κόσμο, ο Ίλον Μασκ, έκανε ένα σύντομο tweet:

«Οι εξωγήινοι έχτισαν τις Πυραμίδες προφανώς».

Δεν έγινε ποτέ ξεκάθαρο αν ο Μασκ αστειευόταν ή μιλούσε σοβαρά, ωστόσο το tweet συγκέντρωσε αμέσως την προσοχή του κόσμου και είχε σχεδόν 60 χιλιάδες retweet και 476 χιλιάδες like. Στην πραγματικότητα, ο Ίλον Μασκ απλώς αναπαρήγαγε μια από τις πιο διάσημες θεωρίες συνωμοσίας της επιστήμης της αρχαιολογίας καθώς μέχρι και σήμερα πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι οι Πυραμίδες της Αιγύπτου είναι τόσο εντυπωσιακές που δεν θα μπορούσαν να τις έχουν χτίσει οι άνθρωποι που ζούσαν πριν από 4.500 χρόνια. Έτσι, η πιο… λογική εξήγηση είναι ότι τις έχουν χτίσει εξωγήινοι! Οι επιστήμονες όμως σήμερα έχουν πλέον καταλήξει με σιγουριά στον τρόπο που χτίστηκαν οι Πυραμίδες και σίγουρα σε αυτόν δεν μπορεί να βρει κανείς κανέναν εξωγήινο…

Οι αρχαίοι πολιτισμοί ήταν συχνά πολύ πιο προηγμένοι από ό,τι πολλοί μπορεί να πιστεύουν σήμερα. Υπάρχουν βέβαια πολλά τεχνολογικά και μηχανολογικά επιτεύγματα που ακόμα δεν έχουμε κατανοήσει πλήρως και γι’ αυτό η εξέταση αυτών μπορεί να θυμίζει… ναρκοπέδιο, καθώς έχουν γεννήσει πλήθος σύγχρονων θεωριών συνωμοσίας.

Το διαδίκτυο είναι φυσικά γεμάτο (και) με αυτού του είδους θεωρίες συνωμοσίας, αλλά όπως συνήθως συμβαίνει στις περισσότερες περιπτώσεις είναι εντελώς αναληθείς. Στην πραγματικότητα γνωρίζουμε πολλά σχετικά με το πώς οι αρχαίοι Αιγύπτιοι κατάφεραν να πραγματοποιήσουν τα τεχνολογικά και μηχανικά τους επιτεύγματα. Μπορεί να μην γνωρίζουμε τις ακριβείς μεθόδους σε όλες τις περιπτώσεις, αλλά υπάρχει σημαντική διαφορά μεταξύ του να μην ξέρουμε με βεβαιότητα και του να μην ξέρουμε καθόλου, τονίζει στην επιστημονική ιστοσελίδα «IFL Science» ο ιστορικός της Επιστήμης, της Τεχνολογίας και Φαρμακευτικής, Ράσελ Μόουλ.

Πώς χτίστηκαν οι Πυραμίδες της Γκίζας;

Οι Πυραμίδες της Γκίζας είναι απόδειξη όχι μόνο του μεγαλειώδους αρχαίου αιγυπτιακού πολιτισμού αλλά και της απίστευτης εφευρετικότητάς τους. Οι αρχαιολόγοι έχουν μελετήσει αυτά τα μνημεία εδώ και δεκαετίες και έχουν αποκτήσει μια πολύ καλή αντίληψη σχετικά με το πώς χτίστηκαν. Χρησιμοποιώντας εργαλεία και τεχνικές που είναι γνωστές στους σύγχρονους μηχανικούς και κατασκευαστές – αν και σε απλούστερες μορφές και με πολύ περισσότερη δουλειά- οι αρχαίοι Αιγύπτιοι τις κατασκεύασαν κατά τη διάρκεια μεγάλων χρονικών περιόδων και με σημαντική ανθρώπινη προσπάθεια.

Χτισμένες πριν από περίπου 4.500 χρόνια, οι Πυραμίδες αποτελούν ουσιαστικά τάφους, οι οποίοι ανεγέρθηκαν για να στεγάσουν τα λείψανα των νεκρών Φαραώ. Οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι πίστευαν απόλυτα στην μετά θάνατον ζωή και θεωρούσαν ότι όταν οι Φαραώ πέθαιναν, ένα μέρος του πνεύματός τους παρέμενε στο σώμα, οπότε χρειαζόταν ιδιαίτερη φροντίδα για να διασφαλιστεί ότι ο νεκρός ηγεμόνας θα μπορούσε να εκτελέσει τις υποχρεώσεις του ως θεός στη μεταθανάτια ζωή. Κάθε Πυραμίδα λειτουργούσε επίσης και ως ένα είδος «αποθήκης», αφού ήταν γεμάτη με τα διάφορα υπάρχοντα που θα χρειαζόταν ο αποθανών Φαραώ στον άλλο κόσμο.

Η μεγαλύτερη και παλαιότερη Πυραμίδα στην Γκίζα ανήκει στον Φαραώ Χέοπα και χτίστηκε γύρω στο 2550 π.Χ. Υπολογίζεται ότι αποτελείται από περίπου 2,3 εκατομμύρια πέτρινους λίθους, ο καθένας από τους οποίους ζυγίζει από 2,5 έως 15 τόνους. Η δεύτερη Πυραμίδα χτίστηκε από τον γιο του Χέοπα, τον Χεφρήνα, γύρω στο 2520 π.Χ. Η νεκρόπολη του Χεφρήνου, ένα μεγάλο νεκροταφείο με περίτεχνα ταφικά μνημεία, περιλαμβάνει και τη Σφίγγα, η οποία φυλάει τον χώρο. Η τρίτη Πυραμίδα, η μικρότερη, χτίστηκε από τον Φαραώ Μυκερίνο γύρω στο 2490 π.Χ.

Αρχικά, κάθε Πυραμίδα φαίνονταν ψηλότερη από ό,τι σήμερα, καθώς ήταν εγκιβωτισμένη σε λείο λευκό ασβεστόλιθο. Ωστόσο, με την πάροδο των αιώνων, αυτά τα περιβλήματα αφαιρέθηκαν και λεηλατήθηκαν, μαζί με τα περισσότερα από τα κτερίσματα που κάποτε περιείχαν οι Πυραμίδες.

Παρ’ όλο που οι Πυραμίδες είναι στο επίκεντρο των περισσότερων ισχυρισμών συνωμοσίας, ξέρουμε ότι οι Αιγύπτιοι στην πραγματικότητα δημιούργησαν αυτά τα μνημεία με έναν συνδυασμό υποτυπωδών εργαλείων – βαρίδια, τσιμπίδες, σχοινιά, ξύλα, πέτρινα σφυριά, χάλκινα καλέμια και πριόνια – και γνωστές μαθηματικές και μηχανικές τεχνικές. Ουσιαστικά, μια Πυραμίδα είναι ένας κύβος που οι πλευρές του συναντώνται στο κέντρο μέσω μιας σειράς ολοένα και μικρότερων ορθογωνίων, τα οποία στοιβάζονται το ένα πάνω στο άλλο. Έτσι, για να δημιουργηθεί μια Πυραμίδα, το μόνο που χρειαζόταν ήταν ένα ορθογώνιο κτίσμα ως βάση για να ξεκινήσει το χτίσιμο.

Ο καθορισμός αυτού του ορθογωνίου ήταν αρκετά απλός και μπορούσε να επιτευχθεί με τη χρήση τετραγώνων για τη διάταξη και με έλεγχο με ορθογώνια τρίγωνα. Παράλληλα, με το βαρίδι μπορούσαν να μετρήσουν τις κατακόρυφες γραμμές και να κάνουν τις προσαρμογές τους. Μόλις ολοκληρωνόταν η βάση της Πυραμίδας, κάθε επόμενο επίπεδο γινόταν μικρότερο, γεγονός που απαιτούσε υπολογισμούς ακριβείας. Στη συνέχεια, έπρεπε να κοπούν οι εξωτερικές πέτρες για να δημιουργηθεί μια ομαλή επικλινής επιφάνεια για τις πλευρές. Οι λίθοι γλιστρούσαν στη θέση τους χάρη σε ξύλινους κορμούς και στη συνέχεια οι εργάτες τους έδιναν το κατάλληλο σχήμα λαξεύοντάς τους με χάλκινες σμίλες. Μπορεί ακόμα να δει κανείς τα σημάδια από τις σμίλες σε ορισμένους από τους πέτρινους όγκους των Πυραμίδων.

Είναι, ακόμα, πιθανό οι Αιγύπτιοι να χρησιμοποίησαν ράμπες και αναχώματα για να τοποθετήσουν τους λίθινους όγκους στα ψηλότερα σημεία της Πυραμίδας. Συγκεκριμένα, μεγάλες ομάδες εργατών ανέβαζαν κάθε πέτρα σε ράμπες χρησιμοποιώντας – μεταξύ άλλων – κυλίνδρους και μοχλούς. Καθώς η κατασκευή της Πυραμίδας προχωρούσε, προστίθεντο περισσότερη άμμος, τούβλα και χώμα για να υψωθούν τα αναχώματα που στήριζαν τις ράμπες. Έχουν υπάρξει διάφορες προτάσεις σχετικά με την ακριβή διαμόρφωση των ραμπών, αλλά στοιχεία από πρόσφατα αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν ότι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι είχαν εμπειρία στη χρήση τους για τη μετακίνηση βαριών πέτρινων όγκων. Μάλιστα, ένα πείραμα που διεξήχθη το 2022, αποδεικνύει πώς μια ομάδα 20 εργατών μπορούσε εύκολα να τραβήξει έναν ασβεστολιθικό όγκο δύο τόνων, χρησιμοποιώντας σχοινιά και ένα υποτυπώδες έλκηθρο.

Γνωρίζουμε, επίσης, ακριβώς το μέρος από το οποίο πήραν αυτούς τους πέτρινους όγκους. Το 2022, οι ερευνητές βρήκαν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι την εποχή που κατασκευάζονταν οι Πυραμίδες, ένα – αποξηραμένο πλέον – ρεύμα του ποταμού Νείλου περνούσε κοντά από την περιοχή της Γκίζας. Αυτό το χαμένο τμήμα του ποταμού αποτελούσε τότε έναν ζωτικό αγωγό που επέτρεπε στους εργάτες να μεταφέρουν με βάρκες τους λίθους των Πυραμίδων από λατομεία, τα οποία βρίσκονταν αρκετά χιλιόμετρα μακριά.

Υπάρχει επίσης ένα κείμενο από την εποχή που κατασκευάζονταν η Πυραμίδα του Χέοπα γραμμένο από τον Μέρερ, έναν μεσαίου επιπέδου αξιωματούχο με τον τίτλο του «επιθεωρητή». Το κείμενο είναι γραμμένο σε ιερογλυφικά και ιερατικά και ο Μέρερ καταγράφει τις καθημερινές δραστηριότητες των εργατών που πήραν μέρος στην κατασκευή της Μεγάλης Πυραμίδας της Γκίζας. Ο Μέρερ ήταν υπεύθυνος για την μεταφορά των πετρών και σύμφωνα με τα όσα αυτός καταγράφει, οι ασβεστόλιθοι εξορύσσονταν  από τα λατομία της Τούρα, στην απέναντι πλευρά του Νείλου. Οι λίθοι στη συνέχεια φορτώνονταν σε βάρκες και μεταφέρονταν στο εργοτάξιο σε ένα ταξίδι που χρειαζόταν από δύο έως τρεις ημέρες για να ολοκληρωθεί. Μάλιστα, κάθε δέκα μέρες πραγματοποιούνταν δύο ή τρία τέτοια ταξίδια, ενώ υπό τον Μερέρ δούλευαν περίπου 40 άτομα στις βάρκες μεταφοράς.

Αυτό το έγγραφο, το οποίο ανακαλύφθηκε μόλις το 2013 σε ένα σπήλαιο στο Ουάντι αλ Τζαφρ, ήταν πολύ σημαντικό καθώς επιβεβαίωνε κάποιες από τις υποθέσεις των αρχαιολόγων που είχαν εκφραστεί εδώ και χρόνια. «Ο πάπυρος του Μέρερ είναι «το πιο κοντινό πράγμα που έχουμε ως ατράνταχτη απόδειξη για το πώς χτίστηκαν οι πυραμίδες», τονίζει στο IFLScience ο Δρ Νίκι Νίλσεν, Ανώτερος Λέκτορας λέκτορας Αιγυπτιολογίας, Κλασικών Σπουδών και Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ.

Ποιος έχτισε τις Πυραμίδες και πώς γνώριζε τι να κάνει

Το μυστικό της επινοητικότητας των Αιγυπτίων δεν κρυβόταν σε κάποια θεαματική χαμένη τεχνολογία ή σε απόκρυφες γνώσεις, αλλά στο μέγεθος του εργατικού τους δυναμικού και στην πολυετή εργασία τους. Άλλωστε, γνωρίζουμε από τα ιστορικά αρχεία ότι η κατασκευή αυτών των μνημείων απαιτούσε δεκαετίες για να ολοκληρωθεί.

Ο ιστορικός Ηρόδοτος είχε αναφέρει ότι η «Μεγάλη Πυραμίδα», δηλαδή η Πυραμίδα του Χέοπα, χρειάστηκε 20 χρόνια για να κατασκευαστεί και χρειάστηκαν περισσότεροι από 100.000 άνδρες για να ολοκληρωθεί. Πιο πρόσφατα στοιχεία έχουν δείξει ότι αυτό το εντυπωσιακό χτίσμα πιθανώς χρειαζόταν περίπου 20.000 εργάτες (όχι σκλάβους) για να χτιστεί. Μάλιστα, πρόσφατα οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν τη θέση μιας πόλης και στρατώνων κοντά στην Πυραμίδα του Μυκερίνου όπου θα μπορούσαν να κατοικούν αυτοί οι άνθρωποι. Φαίνεται ότι αυτή η πόλη βρισκόταν κοντά σε ένα λιμάνι που λειτουργούσε ως ένα πολυσύχναστο σημείο κοινωνικής και βιομηχανικής δραστηριότητας εκείνη την εποχή.

Αν και είναι δελεαστικό να συγκρίνουμε την κατασκευή των Πυραμίδων με σύγχρονα κατασκευαστικά έργα και, επομένως, να παραλληλίσουμε τον χρόνο και τους πόρους που απαιτούνται για την ολοκλήρωσή τους, αυτό θα ήταν λάθος. Κάνοντας κάτι τέτοιο θα μπορούσαμε να οδηγηθούμε στην υπόθεση ότι έπρεπε να υπάρχει κάποια μυστική μέθοδος κατασκευής που δεν έχουμε βρει ακόμα, αλλά αυτό φαίνεται εξαιρετικά απίθανο. Αντίθετα, θα πρέπει να δούμε τα αιγυπτιακά επιτεύγματα μέσα από το πρίσμα μιας άκρως αυταρχικής κοινωνίας, στην οποία ο Φαραώ λειτουργούσε ως θεός επί της γης. Έχοντας μια τόσο απόλυτη εξουσία μπορούσε εύκολα να κινητοποιήσει πολλούς εργάτες και να διαθέσει όσους πόρους και χρόνο ήθελε για να επιτύχει το σκοπό του χωρίς να ελέγχεται από κανέναν.

«Το επίπεδο εξουσίας που είχε ένας Φαραώ του Παλαιού Βασιλείου, θα έκανε τον Κιμ Γιονγκ Ουν να κοκκινίσει» τόνισε χαρακτηριστικά ο Νίλσεν.

Ένα άλλο σημείο που συχνά παραβλέπεται είναι ότι οι Πυραμίδες της Γκίζας δεν χτίστηκαν εν μια νυκτί, ούτε ήταν τα πρώτα τέτοια κτίσματα. Υπάρχουν παλαιότερες Πυραμίδες διαφορετικών σχεδίων, κάποιες πιο επιτυχημένες από άλλες, που αποδεικνύουν πώς οι Αιγύπτιοι πειραματίζονταν και ανέπτυσσαν τις ιδέες τους για πολλά χρόνια μέχρι να φτάσουν στις μεγάλες πυραμίδες της Γκίζας μετά από αιώνες πειραματισμών.

Οι… περίεργες Πυραμίδες

Πριν από τη Μεγάλη Πυραμίδα του Χέοπα, υπήρχε η μάλλον όχι και τόσο μεγάλη Πυραμίδα του Φαραώ Σνεφρού (περίπου 2600 π.Χ.), η οποία χτίστηκε στο Νταχσούρ, νότια του Καΐρου. Η Πυραμίδα του Σνεφρού, γνωστή σήμερα και ως Ρομβοειδής ή Κυρτή Πυραμίδα, έχει ένα μοναδικό σχήμα, καθώς τα κατώτερα επίπεδα χτίστηκαν σε γωνία 54 έως 55 μοιρών, αλλά τα ανώτερα επίπεδα έχουν μικρότερη γωνία 43 μοιρών.

Θεωρείται ότι η κάπως περίεργη εμφάνισή της προκλήθηκε πιθανώς από σφάλματα στον αρχικό σχεδιασμό που την καθιστούσαν δομικά ασταθή. Είχε αρχίσει να ραγίζει πριν φτάσει στα μισά της κατασκευής της, γεγονός που οδήγησε τους αρχιτέκτονες να αλλάξουν τη γωνία για τα ανώτερα επίπεδα. Παρά τις αλλαγές, ο Σνεφρού αποφάσισε να χτίσει κοντά της μια ακόμα Πυραμίδα, τη λεγόμενη «Κόκκινη Πυραμίδα», η οποία έχει πλέον το κλασικό σχέδιο που όλοι γνωρίζουμε.

Η Κυρτή Πυραμίδα φαίνεται να αποτελεί ένα βασικό βήμα στην εξέλιξη των κτισμάτων αυτών καθώς αποτελεί την μετάβαση από το παλαιότερο σχέδιο της Κλιμακωτής Πυραμίδας που βλέπουμε σε αυτή του Φαραώ Ζοζέρ (2670–2650) με τα πολλά επίπεδα σαν σκάλα σε αυτό με τις λείες πλευρές που βλέπουμε πλέον στην Γκίζα. Φανερώνει ακόμα και την διαδικασία εκμάθησης της κατασκευής αυτών των κτιρίων καθώς οι Πυραμίδες στην τέλεια μορφή τους φαίνεται ότι  ήταν το αποτέλεσμα πολλών δοκιμών και λαθών.

Ένα καλό παράδειγμα για το πώς τα πράγματα μπορούσαν να πάνε στραβά, μπορεί να δει κανείς στην Πυραμίδα Μεϊντούμ, η δεύτερη πυραμίδα που χτίστηκε ποτέ, μετά την Πυραμίδα του Ζοζέρ, η οποία έχει συχνά θεωρηθεί ως «δοκιμαστική άσκηση» για τις Πυραμίδες του Σνεφρού. Η πυραμίδα φαίνεται ότι έχει καταρρεύσει και έχει ξαναχτιστεί με αποτέλεσμα να έχει ένα πολύ περίεργο σχήμα που της έχει δώσει το όνομα «Ψευδοπυραμίδα».  Αν και ορισμένοι μελετητές έχουν προτείνει ότι οι διάφορες αλλαγές στην Πυραμίδα Μεϊντούμ οφείλονταν σε αλλαγές που έγιναν στην Θεολογία της εποχής και οδήγησαν προς την ηλιακή και όχι την αστρική θρησκεία. Αυτό θα απαιτούσε αλλαγές στην αρχιτεκτονική και στον προσανατολισμό του εν λόγω μνημείου, εντούτοις υπάρχουν αλλαγές τόσο στο ύφος όσο και στη λογική πίσω από την κατασκευή της.

Πάντως, η αφθονία του χρόνου δεν εξηγεί μόνο τις αλλαγές στον σχεδιασμό και στη δομή των Πυραμίδων, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο οι αρχαίοι Αιγύπτιοι λάξευαν τους βράχους και τις πέτρες. Αυτός είναι ένας άλλος τομέας που έχει γίνει αντικείμενο πολλών εικασιών και παραπληροφόρησης τα τελευταία χρόνια σχετικά με το πώς οι Αιγύπτιοι έκοβαν βράχους όπως ο γρανίτης με απλά εργαλεία. Η απάντηση είναι απλή: Το έκαναν με πολύ ανθρώπινο δυναμικό- στο οποίο άλλωστε δεν έδιναν και ιδιαίτερη αξία- και τους έπαιρνε πολλές ημέρες.

Ο Ντένις Άλεν Στοκ, ειδικός στην Αιγυπτιακή Τεχνολογία και διδάσκων στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, έχει μάλιστα αναπαραστήσει τον τρόπο που μπορείς να κόψεις σκληρές πέτρες, όπως ο γρανίτης και ο βασάλτης μόνο με απλά χάλκινα πριόνια και άμμο για λειαντικό. Το ότι οι Αιγύπτιοι εργάτες χρησιμοποιούσαν αυτήν την τεχνική είναι σε μεγάλο βαθμό αδιαμφισβήτητο μεταξύ των ακαδημαϊκών ερευνητών. Αντίθετα, παραμένει η συζήτηση σχετικά με το αν οι εργάτες χρησιμοποιούσαν ξηρή ή υγρή άμμο, όπως απεικονίζει ο Ντένις Άλεν Στοκ στα πειράματά του. Παρ’ όλα αυτά, και πάλι, το μυστικό εδώ είναι ο χρόνος.

«Ένα πράγμα που πρέπει να υπενθυμίζω διαρκώς στους φοιτητές μου είναι να μην υποτιμούν τι μπορούν να κάνουν με τον χρόνο» σημείωσε ο Δρ. Νίκι Νίλσεν.

«Είμαστε συνηθισμένοι σε γρήγορες λύσεις, ηλεκτρικά εργαλεία και τέτοια πράγματα. Μπορείς να κόψεις την πέτρα με ένα κομμάτι ξύλο, λίγη άμμο και λίγο νερό. Αυτό είναι το μόνο που χρειάζεσαι για να κόψεις τον γρανίτη. Ο βασικός παράγοντας όμως είναι ο χρόνος. Χρειάζεσαι πόρους από την άποψη του εργατικού δυναμικού, αλλά χρειάζεσαι και πάρα πολύ χρόνο για να το κάνεις αυτό. Είναι απολύτως εφικτό, απλά χρειάζεται υπομονή».

Συνωμοσίες αυτή η μάστιγα

Σήμερα, ακούμε κάθε είδους ισχυρισμούς για την αιγυπτιακή τεχνολογία που σχετίζονται με εξωγήινες επεμβάσεις ή κάποιες μυστικές προηγμένες τεχνολογίες που ήταν πολύ πιο προχωρημένες ακόμα και από όσα ξέρουμε σήμερα. Αν και τέτοιες ιδέες συνεχίζουν να εμφανίζονται στο διαδίκτυο ή σε αμφίβολες σειρές του Netflix, οι υποστηρικτές τους συχνά ξεχνούν ότι απλώς συνεχίζουν μια παράδοση που έχει μακρά κληρονομιά.

Το 1998, ο Αμερικανός πολιτικός Μπεν Κάρσον ισχυρίστηκε ότι οι πυραμίδες είχαν κατασκευαστεί από τον Ιωσήφ, τον γιο του Ιακώβ στην Παλαιά Διαθήκη, για να αποθηκεύουν σιτηρά. Αν και αυτή η ιδέα μπορεί να φαίνεται αστεία, η ιδέα έχει στην πραγματικότητα τις ρίζες της στην Παλαιά Διαθήκη και έγινε πιο δημοφιλής από τον Άγιο Γρηγόριο του Τουρ, έναν ιστορικό και επίσκοπο του 6^ου αιώνα, ο οποίος έγραψε ότι οι πυραμίδες ήταν «ευρείες στη βάση και στενές από πάνω για να χυθεί μέσα σε αυτές το σιτάρι από ένα μικροσκοπικό άνοιγμα, και αυτές οι σιταποθήκες φαίνονται μέχρι σήμερα».

Οι πεποιθήσεις αυτές είναι ξεκάθαρα πλαστές με βάση όσα ξέρουμε σήμερα, αλλά δείχνουν πως οι πυραμίδες αποτελούσαν εδώ και πολύ καιρό πηγή εικασιών. Ενώ είναι κατανοητό πώς μπορεί να σκεφτεί κανείς ότι οι Πυραμίδες ήταν αποθήκες σιτηρών– κυρίως αν δεν τις έχει δει ποτέ από κοντά – άλλες πιο ασυνήθιστες ιδέες συνδέουν τις πιο περίεργες θεωρίες με τις πολιτικές ιδεολογίες.

Στα τέλη του 19ου αιώνα, δημιουργήθηκε μεγάλη ταραχή σε όλη την Βρετανία όταν οι «ευρωσκεπτικιστές» της εποχής φοβήθηκαν ότι το παραδοσιακό βρετανικό αυτοκρατορικό σύστημα μέτρησης βάρους και απόστασης επρόκειτο να αντικατασταθεί από το γαλλικό μετρικό σύστημα. Όπως συνέβη πιο πρόσφατα με τον πανικό που επικράτησε όταν υπήρχε η σκέψη να αντικατασταθεί η βρετανική λίρα από το ευρώ στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ο φόβος της ευρωπαϊκής επιρροής στο βρετανικό σύστημα εκδηλώθηκε με ασυνήθιστους τρόπους που σχετίζονταν με τον φόβο απώλειας της ταυτότητας.

Και κάπως έτσι φτάνουμε στις πυραμίδες! Μια ομάδα που ήταν αντίθετη με το νέο μετρικό σύστημα υποστήριξε ότι η αυτοκρατορική ίντσα ήταν μια θεία μονάδα μέτρησης. Σύμφωνα με αυτή την αντίληψη, οι Μεγάλες Πυραμίδες δεν ήταν τάφοι των αρχαίων ηγεμόνων, αλλά μάλλον οι αποθήκες για θεόπνευστες μετρολογικές μετρήσεις και, το πιο σημαντικό,  ήταν ένα σημάδι ότι οι Βρετανοί (και η αγγλοσαξονική φυλή) είχαν κληρονομήσει αυτές τις μετρήσεις.

Αυτοί οι μετρολόγοι υποστήριξαν ότι τα αρχαία μνημεία είχαν κατασκευαστεί χρησιμοποιώντας τον εβραϊκό «ιερό πήχη», ο οποίος λίγο-πολύ ισοδυναμούσε με τη βρετανική ίντσα. Αυτό μπορεί να μας φαίνεται παράλογο τώρα, αλλά οι ιδέες τους ήταν εξαιρετικά δημοφιλείς εκείνη την εποχή και συζητήθηκαν έντονα μεταξύ επιστημονικών και θρησκευτικών ομάδων και μεταξύ των κοινοτήτων. Είχαν τόσο μεγάλη επιρροή που κατάφεραν να αποτρέψουν την εισαγωγή του μετρικού συστήματος για κάποιο χρονικό διάστημα.

Αρχαίοι εξωγήινοι και ψευδοαρχαιολογία

Το θέμα των αρχαίων πολιτισμών έχει γίνει ένα δημοφιλές θέμα για περιθωριακούς πιστούς και διάφορους ακροδεξιούς συνωμοσιολόγους πάνω στο οποίο πολλές φορές κερδοσκοπούν. Σε αυτές τις εναλλακτικές αφηγήσεις, τα υποτιθέμενα «άγνωστα» στοιχεία γύρω από τους αρχαίους πολιτισμούς – ειδικά των Αρχαίων Αιγύπτιων – αποτελούν απόδειξη για την ύπαρξη είτε κάποιου τεχνολογικά προηγμένου (και συνήθως “λευκού”) πολιτισμού που έχει χαθεί από καιρό ή κάποιες εξωγήινης επέμβασης στην ανθρώπινη ιστορία.

Η ιδέα ότι οι εξωγήινοι είτε κατασκεύαζαν είτε συμβούλευαν τους ανθρώπους για την κατασκευή των πυραμίδων χρονολογείται από τα τέλη του 19ου αιώνα και είναι λίγο πολύ αποτέλεσμα επιστημονικής φαντασίας. Το 1897, ο Χ. Τζ. Γουέλς δημοσίευσε τον «Πόλεμο των Κόσμων», ο οποίος ξεκίνησε μια σειρά παρόμοιων βιβλίων επιστημονικής φαντασίας. Έτσι, το 1898, εκδόθηκε το έργο του Αμερικανού αστρονόμου και συγγραφέα Γκάρετ Π. Σέρβις «Edison’s Conquest of Mars», στο οποίο ο πρωταγωνιστής ανακαλύπτει ότι οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι ήταν στην πραγματικότητα Αρειανοί. Αν και το βιβλίο ήταν έργο μυθοπλασίας, ήταν το πρώτο που συνέδεσε τον αρχαίο πολιτισμό των Αιγυπτίων με εξωγήινες φυλές. Αργότερα, το 1968, βιβλίο «Αναμνήσεις από το μέλλον -Τα Άλυτα Μυστήρια του Παρελθόντος» του Έριχ φον Ντένικεν έκαναν πολύ πιο γνωστή την ιδέα ότι οι εξωγήινοι επισκέπτες, που θεωρούνταν λανθασμένα θεοί, επηρέασαν την αιγυπτιακή θρησκεία, τον πολιτισμό και την τεχνολογία.

Πολλοί ακόμα πιστεύουν ότι υπήρξε εξωγήινη παρέμβαση και η ιδέα αυτή εξακολουθεί να εξελίσσεται. «Στα είδη των θεωριών συνωμοσίας, η μία ακολουθεί την άλλη και εξελίσσεται με βάση αυτό που επιτάσσει το πνεύμα κάθε εποχής», αναφέρει ο Νίλσεν. «Νομίζω ότι βασικά, αυτό συμβαίνει επειδή ένα μέρος μας δυσκολεύεται πραγματικά να πιστέψει ότι θα μπορούσε κάποιος να μπει σε τόσο μεγάλο κόπο μόνο και μόνο για να θάψει έναν άντρα. Νομίζω ότι  ένα μέρος του μυαλού μας σκέφτεται ότι πρέπει να υπάρχει κάποια καλύτερη εξήγηση από αυτό», συμπληρώνει.

Πολλές από αυτές τις ιδέες βασίζονται στην ψευδοαρχαιολογία, η οποία απορρίπτει τις επιστημονικές μεθοδολογίες, τα αποδεκτά στοιχεία και την ανάλυση των δεδομένων για χάρη μιας επιλεκτικής αφήγησης που προωθεί μεροληπτικές αφηγήσεις. Έτσι, τα αποδεικτικά στοιχεία και οι πραγματικές ερμηνείες είτε αγνοούνται τελείως είτε αποσπώνται από το πλαίσιό τους και (επανα) παρουσιάζονται για να ενισχύσουν τις απόψεις τους. Συχνά, αυτές οι ιδέες συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με σύγχρονες ρατσιστικές και εθνικιστικές ιδεολογίες και προκαταλήψεις. Ουσιαστικά αυτό που κρύβουν από πίσω είναι η άρνηση πως οι μη ευρωπαϊκοί αρχαίοι πολιτισμοί – από τους Αιγύπτιους μέχρι τους Μάγια – θα μπορούσαν να είναι τόσο προχωρημένοι. Υποδηλώνουν ότι οι πολιτισμοί αυτοί δεν θα μπορούσαν να έχουν καταφέρει τέτοια επιτεύγματα και αγνοούν το γεγονός ότι η συνεισφορά τους στην ιστορία μας είναι τόσο σημαντική ακόμα και χωρίς να έχουν υποστεί μυστηριώδεις επιρροές.

«Νομίζω ότι για τον κόσμο το πιο σημαντικό πράγμα είναι να αντιληφθεί ότι όταν διαβάζει τέτοια πράγματα  δεν θα πρέπει να υποβαθμίζει τους αρχαίους ανθρώπους και να μην υποθέτει ότι η αρχαιότητα ισούται με την ηλιθιότητα», τονίζει ο Νίλσεν. «Αυτό απλώς δεν ισχύει. Όσον αφορά την ικανότητα και τις δυνατότητες για καινοτομία δεν υπάρχει καμία διαφορά μεταξύ ενός αρχαίου Αιγύπτιου που έζησε πριν από 6.000 χρόνια ή ενός αρχαίου Ρωμαίου από εμάς. Είχαν και εμείς έχουμε όλοι σήμερα την ίδια ικανότητα για να λύσουμε προβλήματα με πολύ δημιουργικό και εφευρετικό τρόπο», καταλήγει.

Πηγή κεντρικής φωτο: Bruno Girin

πηγή: janus.gr