Ψυχολογία: Οι έφηβοι βιώνουν τα συναισθήματα διαφορετικά απο τους ενήλικες

Στη εφηβεία ορισμένες συμπεριφορές μπορεί να κάνουν τους γονείς να αρχίσουν να ανησυχήσουν όταν υπερβαίνουν το εύρος του “φυσιολογικού”.

Σε αυτό το άρθρο παρουσιάζονται μεθοδικοί τρόποι διαχείρισης συμπεριφοράς που μπορούν να επιδείξουν οι έφηβοι, ο τρόπος με τον οποίο μπορούν να διαφοροποιηθούν αλλά και πώς μπορούν να διαχειρίζονται ορισμένες καταστάσεις, έτσι ώστε να μετατραπούν σε ευτυχισμένους και επιτυχημένους ενήλικες.

Εφηβική συμπεριφορά: γιατί είναι διαφορετική;

Η ανατροφή ενός παιδιού δεν είναι ποτέ εύκολη και οι γονείς το γνωρίζουν αυτό. Το να φτάσουμε στην εφηβεία συνοδεύεται από πολλές περίεργες συμπεριφορές αλλά και προβλήματα, οι γονείς μπορεί να εξαντληθούν και να ανησυχήσουν. Για παράδειγμα, οι έφηβοι συχνά χάνονται τη νύχτα και οι γονείς μένουν ξύπνιοι και τους περιμένουν, ανησυχώντας για το που βρίσκονται, με ποιους είναι και τι μπορεί να κάνουν.

Η απόγνωση μπορεί να εμφανιστεί όταν αποτυγχάνουν οι προσπάθειες επικοινωνίας, για παράδειγμα όταν οι έφηβοι σταματούν να απαντούν στο τηλέφωνο κατά τη διάρκεια της νύχτας. Αργότερα, αυτή η κατάσταση μπορεί να μετατραπεί σε μια συμπεριφορά παρορμητική και απερίσκεπτη.

Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι οι έφηβοι διαφέρουν από τους ενήλικες. Πιο συγκεκριμένα, ο εγκέφαλος ενός εφήβου εξακολουθεί να αναπτύσσεται σταδιακά, επομένως οι πληροφορίες θα επεξεργάζονται διαφορετικά συγκριτικά με έναν ώριμο εγκέφαλο ενός ενήλικα. 

Το τμήμα του εγκεφάλου που χρησιμοποιείται για τη διαχείριση των συναισθημάτων, των αποφάσεων, της λογικής και της αναστολής αναδομείται κατά την εφηβεία, σχηματίζοντας νέες συνάψεις με απίστευτη ταχύτητα.

Παρά το γεγονός ότι ένας έφηβος μπορεί να είναι… ψηλότερος από έναν ενήλικα και μπορεί ακόμη και να φαίνεται πολύ ώριμος σε ορισμένες απόψεις, πρέπει να γίνει κατανοητό ότι δεν μπορεί να σκέφτεται τα πράγματα με τον ίδιο τρόπο όπως ένας ενήλικας.

Οι ορμόνες που παράγονται κατά τις σωματικές αλλαγές της εφηβείας μπορούν να περιπλέξουν ακόμη περισσότερο τα πράγματα. Όλες αυτές οι βιολογικές διαφορές μεταξύ εφήβων και ενηλίκων δεν δικαιολογούν τη συμπεριφορά τους ούτε απαλλάσουν τους εφήβους από την ευθύνη για τις πράξεις τους. Επίσης, η κατανόηση της ανάπτυξης των εφήβων μπορεί να βοηθήσει στην εύρεση τρόπων για τους ενήλικες ώστε να παραμείνουν στο πλευρό τους και να τους υποστηρίξουν στο να ξεπεράσουν τα προβλήματα τους.

Είναι σημαντικό για τους ενήλικες να θυμούνται ότι οι έφηβοι είναι άτομα, με συμπάθειες και αντιπάθειες. Ανεξάρτητα από το πώς αντιδρούν και συμπεριφέρονται οι έφηβοι, οι ενήλικες πρέπει να καταλάβουν ότι θα συνεχίσουν να χρειάζονται προσοχή και αγάπη από τους γονείς.

Πότε οι τυπικές συμπεριφορές γίνονται προβληματικές;

Καθώς οι έφηβοι αρχίζουν να διεκδικούν την ανεξαρτησία τους και να βρίσκουν τη δική τους προσωπικότητα, πολλοί βιώνουν αλλαγές συμπεριφοράς που μπορεί να φαίνονται παράξενες και απρόβλεπτες στους ενήλικες. Έτσι, οι γονείς παρατηρούν πώς τα παιδιά τους αποκτούν παρορμητικές, επαναστατικές και απογοητικευτικές συμπεριφορές, παίρνοντας πολλές φορές αποφάσεις με λάθος τρόπο.

Όσο δύσκολες κι αν είναι αυτές οι καταστάσεις για τους γονείς, πρέπει να καταλάβουν ότι αυτές είναι φυσιολογικές ενέργειες των εφήβων. Ένας προβληματικός έφηβος, από την άλλη πλευρά, θα παρουσιάσει προβλήματα συμπεριφοράς, συναισθηματισμού ή μάθησης.

Το να συμβαδίζουν με τη μόδα είναι σημαντικό για τους εφήβους, επομένως η αλλαγή της εμφάνισης τους μπορεί να είναι μια τυπική αντίδραση, φορώντας προκλητικά ρούχα για να τραβήξουν την προσοχή ή να καταφύγουν σε διάφορες άλλες αλλαγές, όπως το βάψιμο των μαλλιών τους.

Αντιεπιχειρήματα και επαναστατική συμπεριφορά

Καθώς οι έφηβοι αρχίζουν να αναζητούν την ανεξαρτησία τους, θα μαλώνουν συχνά με τους γονείς, θα έχουν πάντα αντι-επιχειρήματα και θα συμπεριφέρονται επαναστατικά. Ωστόσο, μπορεί να εμφανιστούν προβληματικές συμπεριφορές και τα προειδοποιητικά σημάδια πρέπει να γίνουν αντιληπτά.

Οι αναπτυξιακές αλλαγές οδηγούν σε εναλλαγές της διάθεσης των εφήβων, επίσης, θα έχουν ευερέθιστη συμπεριφορά και θα αντιμετωπίζουν συχνά δυσκολίες στη διαχείριση των συναισθημάτων.

Οι γρήγορες αλλαγές προσωπικότητας, η πτώση των βαθμών, η επίμονη θλίψη, το άγχος ή τα προβλήματα ύπνου μπορεί να υποδηλώνουν κατάθλιψη, εκφοβισμό ή άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας. Επιπλέον, οι γονείς πρέπει να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη κάθε συζήτηση που έχουν με τους εφήβους σχετικά με την αυτοκτονία.

Κατανάλωση αλκοόλ ή απαγορευμένων ουσιών

Οι περισσότεροι έφηβοι θα δοκιμάσουν αλκοολούχα ποτά και τσιγάρα. Πολλοί από αυτούς θα δοκιμάσουν ακόμα και απαγορευμένες ουσίες. Η ειλικρινής και ανοιχτή συζήτηση με τους εφήβους για τα ναρκωτικά, τον καπνό και το αλκοόλ είναι ένας τρόπος με τον οποίο οι γονείς μπορούν να διασφαλίσουν ότι τα προβλήματα δεν θα εξελιχθούν. Όταν η κατανάλωση αυτών των ουσιών γίνεται συχνά, είναι απαραίτητη η εξειδικευμένη βοήθεια, γιατί πρόκειται για κατάχρηση ουσιών ή και για εθισμό.

Η προτεραιότητα της φιλίας

Οι φίλοι γίνονται εξαιρετικά σημαντικοί για τους εφήβους, έχοντας μεγάλη επιρροή απο το περίγυρο τους στις επιλογές που θα κάνουν. Καθώς οι έφηβοι εστιάζονται στους φίλους που έχουν, θα απομακρυνθούν περισσότερο από την οικογένεια τους. Υπάρχει ο κίνδυνος οι φίλοι να ενθαρρύνουν την αρνητική συμπεριφορά και οι κανόνες να μην τηρούνται πλέον χάνοντας κάθε ισορροπία, διαπράττοντας ακόμη και εγκλήματα.

Διαχείριση

Οι γονείς έχουν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στη διαχείριση των προβλημάτων που έχουν οι έφηβοι, γι’αυτό πρέπει να γνωρίζουν πώς να αντιμετωπίζουν αυτές τις καταστάσεις.

Τα πρώτα βήματα που πρέπει να γίνουν αναφέρονται στην εύρεση τρόπων αντιμετώπισης στη διαχείριση συναισθηματικών βιωμάτων, έτσι ώστε να επικεντρωθούν στις τρέχουσες ανάγκες των εφήβων.

Οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν ότι έχουν ισχυρή επιρροή στους εφήβους και ότι οι θετικές συζητήσεις είναι εξαιρετικά σημαντικές για τη μείωση του άγχους. Πρέπε να βρεθούν κοινά θέματα προς συζήτηση, αργότερα θα ανοίξουν και άλλα πιο ευαίσθητα θέματα. Οι ενήλικες θα πρέπει να ακούσουν χωρίς να κρίνουν και ίσως χρειάζεται να αποδέχτουν και να διαχειριστούν την απόρριψη. Υπάρχει περίπτωση οι έφηβοι να ανταποκριθούν με θυμό, εκνευρισμό ή άλλες αρνητικές αντιδράσεις, όμως θα πρέπει να διατηρηθεί η ηρεμία. Αργότερ άλλωστε, η σχέση ενήλικου-εφήβου μπορεί να δοκιμαστεί ξανά.

Οι γονείς θυμωμένων, βίαιων και επιθετικών εφήβων πρέπει να αντιμετωπίσουν αυτή την κατάσταση. Για πολλούς εφήβους συχνά υποδηλώνουν άλλα συναισθήματα όπως απογοήτευση, αμηχανία, θλίψη, φόβο, ντροπή ή ευαλωτότητα.

Οι γονείς πρέπει να καταλάβουν τι κρύβεται πίσω από το θυμό για να το αντιμετωπίσουν με εποικοδομητικό τρόπο. Για παράδειγμα, πρέπει να τεθούν όρια, κανόνες και συνέπειες.

Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό οι γονείς να κατανοήσουν προβληματικές συμπεριφορές κατά την ανάπτυξη του εφήβου.