Στην γεμάτη άγριες ομορφιές Ήπειρο, βρίσκεται φωλιασμένο ένα μοναδικό νησάκι. Αναδύεται σαν καταπράσινο κόσμημα, μέσα από την λίμνη Παμβώτιδα, στολίζοντας την πόλη των Ιωαννίνων. Το νησί των Ιωαννίνων, που έγινε ευρέως γνωστό από το θάνατο του Αλή Πασά, κατοικείται από τον 13ο αι. Μετά τις σταυροφορίες, πλούσιοι Κωνσταντινουπολίτες κατέφυγαν στα Ιωάννινα, ίδρυσαν μοναστήρια και έδωσαν μεγάλη ώθηση στην ανάπτυξη της μοναστικής κοινότητας. Το αποτέλεσμα αυτής της δραστηριότητας ήταν το νησί των Ιωαννίνων να γίνει το τρίτο σημαντικότερο στο ελλαδικό μοναστικό κόσμο.
Από τη δεκαετία του 1980, όταν ξεκίνησε η τουριστική ανάπτυξη της Ηπείρου, άρχισε ν’ αναθερμαίνεται η ζωή του νησιού. Σήμερα, το νησί διαθέτει 150 μόνιμους κατοίκους που επιμένουν να διατηρούν ζωντανό το ίδιο, τις μνήμες και την ιστορία του. Αν περιπλανηθείτε στα στενά σοκάκια του νησιού μπορείτε να μπείτε στα επτά βυζαντινά και μεταβυζαντινά μοναστήρια του με τις υπέροχες τοιχογραφίες τους. Περιεργαστείτε τα είδη λαϊκής τέχνης, δοκιμάστε τα γευστικά γλυκά που με ζεστασιά προσφέρουν οι καταστηματάρχες, όπως, και διαφορετικές γεύσεις στις ταβέρνες.
Πόλο έλξης στο νησί των Ιωαννίνων αποτελεί το Μουσείο Αλή Πασά και Επαναστατικής Περιόδου. Πέρα από την ενδιαφέρουσα παραδοσιακή αρχιτεκτονική των κτηρίων, περιδιαβαίνοντας μια-μια τις αίθουσες, θα βρεθούμε μπροστά σε προθήκες κοσμημάτων, συλλογές όπλων και παρελκόμενων αντικειμένων, ηπειρώτικες παραδοσιακές φορεσιές, συλλογή κεραμικών από την Ελλάδα και το εξωτερικό, λιθογραφίες, ζωγραφικούς πίνακες και πολλά άλλα. Μπορούμε να δούμε σε αναπαράσταση την στιγμή της μεταφοράς της κυρά-Φροσύνης και των 17 κοριτσιών στον υγρό τους τάφο αλλά και ενός οντά όπως θα τον συναντούσαμε, αν επισκεπτόμασταν ένα γιαννιώτικο σπίτι, κατά τους χειμερινούς μήνες.
Στον κ. Ραπακούση οφείλουμε την συλλογή που βρίσκεται στο όμορφο Μουσείου Αλή Πασά και Επαναστατικής περιόδου, το οποίο αρχικά στεγάστηκε στο κάστρο (Μεντρεσέ) των Ιωαννίνων και από το 2012 στο νησί των Ιωαννίνων, όπου, από το 1958, προϋπήρχε το μουσείο της Προεπαναστατικής περιόδου. Εμπνεόμενος από της ιστορίες της γιαγιάς του αγάπησε την ιστορία και τον πολιτισμό της περιοχής κατορθώνοντας, με μεράκι και αίσθηση ευθύνης, να συλλέξει, με ίδιους πόρους, αυθεντικά αντικείμενα. Δημιούργησε ένα ιστορικό-λαογραφικό μουσειακό συγκρότημα στις αίθουσες του οποίου ζωντανεύουν δροσερές σταγόνες ιστορίας, δημιουργίες Ηπειρωτών ασημουργών από τα τέλη του 18ου αι μέχρι και τα μισά του 19ου αι.
Για να δούμε, όμως, μερικές από τις αίθουσες και να ζήσουμε, έστω κι από μακριά, την ατμόσφαιρα μιας άλλης εποχής όπου κάποια άλλοι αγωνίστηκαν για να απολαμβάνουμε εμείς τα αγαθά που θεωρούμε αυτονόητα σήμερα. Ακολουθώντας το πλακόστρωτο μονοπάτι, περνάμε την αυλόπορτα του μουσείου διαπιστώνουμε πως ο Αλή Πασάς επέλεξε τα κελιά του μοναστηριού του Αγίου Παντελεήμονα για εξοχική κατοικία. Κατευθυνόμενοι στο κύριο κτήριο ανεβαίνουμε τα σκαλοπάτια που θα οδηγούν σε δύο δωμάτια, την Αίθουσα του Αλή πασά και την Αίθουσα με τις κουρτίνες του σουλτάνου Μαχμούτ Β΄.
Στην πρώτη αίθουσα, ένας ζεστός καθιστικός χώρος περιμένει θαρρείς την κυρα-Βασιλική να μπει για να υποδεχτεί τον Αλή πασά. Σε μια γυάλινη προθήκη βρίσκεται τοποθετημένο το εντυπωσιακό καριοφίλι του, ένα από τα σημαντικότερα αποκτήματα του μουσείου, στο οποίο αναγράφεται το έτος 1804 και το όνομα το ιδιοκτήτη. Επίσης, περιέχεται μια πίπα από ελεφαντόδοντο με σκαλισμένη τη μορφή του Αλή Πασά. Στο δάπεδο του δωματίου υπάρχει, ακόμη, η τρύπα από τον πυροβολισμό που δέχθηκε από Τούρκο στρατιώτη και διέκοψε βίαια το νήμα της ζωής του. Παρατηρήστε το πρόσωπο του Αλή Πασά στη χρυσή ταινία που βρίσκεται στο καπάκι του πολύτιμου εβένινου κουτιού με χρυσά νομίσματα, ευρωπαϊκά και τούρκικα, τα διπλά μικρά πιστόλια, που θα έπρεπε να διαθέτουν οι περιηγητές της εποχής για να προστατευτούν από τους ληστές, τα τεράστια κλειδιά από καστρόσπιτα, τη μήτρα για τα βόλια, τα όπλα και άλλα αντικείμενα που σχετίζονται με τον πασά και την εποχή του. Ακόμη, βλέπουμε πίνακες, με προσωπογραφίες και στιγμές από την ζωή του Αλή πασά, που υπάρχουν διασκορπισμένοι σε διάφορα δωμάτια του μουσείου όπως τον υπερμεγέθη πίνακα που δείχνει το κεφάλι του Αλή πασά να δίνεται πεσκέσι στο σουλτάνο.
Στη δεύτερη αίθουσα υπάρχει μια ξυλόγλυπτη βάρκα, με κωπηλάτες να μεταφέρουν τον Αλή πασά, το τεράστιο τσιμπούκι του, μια πανέμορφη φορεσιά, μια σπηλαιώδη φυλακή με όργανα βασανιστηρίων, πολλά από τα οποία είναι διασκορπισμένα και στον υπόλοιπο χώρο. Είναι εντυπωσιακή η ανθρώπινη ευρηματικότητα όταν πρόκειται να βασανίσει άλλα πλάσματα. Επίσης, το μάτια μας καρφώνονται σε δύο κρεμασμένες, σπάνιες τελετουργικές κουρτίνες, κεντημένες σε αραβική γραφή, με αποσπάσματα του Κορανίου και τη σφραγίδα του Σουλτάνου Μαχμούτ Β΄. Ο συγκεκριμένος ήταν ο σουλτάνος που διέταξε το θάνατο του Αλή πασά με την κατηγορία της προδοσίας και της παροχής βοήθειας στους επαναστατημένους Έλληνες.
Στον ίδιο όροφο υπάρχει η Αίθουσα με τις Παραδοσιακές Ηπειρώτικες Φορεσιές. Ενδύματα σε όμορφα χρώματα, με καλοδουλεμένα κεντητά στολίδια, προέρχονται όχι μόνο από τα Ιωάννινα αλλά και από το Ζαγόρι, την Κόνιτσα, το Πωγώνι, το Συρράκο, το Μέτσοβο και αλλού. Περιλαμβάνει, επίσης, εντυπωσιακά επιστήθια κοσμήματα όπως εκείνο του 19ου αι από το Πωγώνι.
Κατεβαίνοντας τα στενά εσωτερικά σκαλοπάτια βρισκόμαστε στην Αίθουσα Ασημένιων Κοσμημάτων με έργα Ηπειρωτών καλλιτεχνών που έχουν μεγάλη παράδοση στην αργυροτεχνία. Εκεί φανερώνει την τέχνη τους μια συλλογή από κοσμήματα, σαββατιανά, φιλιγκράν, μια Αχιβάδα και ένα υπέροχο Χαρχάνι από ασήμι, χρυσό και πέτρες, πόρπες και βραχιόλια. Έχει, ακόμη, κιουστέκια ρολογιών, ασημένια σαββατιανά μαχαίρια του 18ου και 19ου αι, τούρκικες σπάθες, τις Πάλες, με χρυσοχάρακτα αποσπάσματα από το Κοράνι, και επιχρυσωμένα ασημένια ζάφρια για τα φλιτζάνια του καφέ. Στη ίδια αίθουσα βρίσκεται η αυθεντική φορεσιά της κυρά-Βασιλικής με τα πασούμια της.
Πριν βγούμε από το κτήριο που στεγάζεται το Μουσείο Αλή Πασά , σαν τελευταία στάση, περνάμε από αίθουσα όπου έχει δημιουργηθεί ένα λαϊκό γιαννιώτικο καθιστικό της Οθωμανικής περιόδου, ο Χειμερινός Οντάς, με αντικείμενα καθημερινής ζωής. Μέσα σε αυτό βρίσκονται καθισμένοι εκατέρωθεν του τζακιού ο «Αλή Πασάς με την κυρα-Βασιλική του» που, ντυμένοι με φορεσιές της εποχής, απολαμβάνουν στιγμές της καθημερινότητας τους καθώς ο πρώτος καπνίζει αρειμανίως τον αργιλέ του και η δεύτερη παίζει στο μαντολίνο της. Αν μπορούσαμε να πλησιάσουμε και να περιεργαστούμε τα αντικείμενα του οντά θα βλέπαμε, ανάμεσα σε άλλα, την πιστόλα του Αλή πασά με τη χρυσή αραβική γραφή: «κανείς δεν είναι πιο ήρωας από τον Αλή και κανένα ξίφος πιο κοφτερό από το Ζουλρίκαρ».
Πηγαίνοντας στο απέναντι κτήριο, στο κατώι, έχει δημιουργηθεί η Αίθουσα της Κυρα-Φροσύνης. Σε μια βάρκα, επιβιβασμένες, η Φροσύνη με τις δεκαεπτά κοπέλες που κατηγορήθηκαν για χαλαρά ήθη και τις άρπαξαν από τις οικογένειες τους, ετοιμάζονται να βρουν τραγικό θάνατο στα νερά της λίμνης στις 11 Ιανουαρίου του 1801.
Στον επάνω όροφο στεγάζεται η Αίθουσα Επαναστατικής περιόδου. Περιλαμβάνει μια μεγάλη συλλογή που συνδέεται με τη διεκδίκηση των Ελλήνων για ελευθερία κατά την επανάσταση του 1821. Εδώ εκτίθενται μαχαίρια, εγχειρίδια, πιστόλες, παλάσκες και σπάθες. Σε μια από τις σπάθες, που κατασκευάστηκε στις 6 Οκτωβρίου του 1817, υπάρχει εγχάρακτη αφιέρωση ενός πατέρα, του Χαρίτου Ζώη, που τη χάρισε στον γιο του Σταμάτη με την προτροπή να προφυλάσσεται από τον Ιμπραήμ. Υπάρχουν, ακόμη, ασημένια φυλαχτά, πιάτα, κανάτια από την Ελλάδα και το εξωτερικό και ένα όμορφο ζευγάρι γαλλικών αγαλματιδίων όπου είναι εμφανής η φιλελληνική τάση της εποχής.
Τέλος στις φυσικές βραχώδεις σπηλιές, ανάμεσα στις μονές του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου και του Αγίου Παντελεήμονα, όπου ασκήτευαν μοναχοί, βρήκαν καταφύγιο κατά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο οι κάτοικοι του νησιού προσπαθώντας να γλυτώσουν από τους βομβαρδισμούς της ιταλικής αεροπορίας.
Το μουσείο ανανεώνεται συνεχώς είτε με αγορές είτε με δωρεές.
πηγή: Ελένη Λαζαρίδου / maxmag.gr
